Derde levensfase: een ander verhaal

Je hoeft niet jong te zijn om geweldig te zijn

‘Oh, interessant dat je daar mee bezig bent, maar ik herken mezelf daar helemaal niet in hoor, daar zou ik niet op afkomen, ‘derde levensfase’… dat zou ik zeker niet voor je naam gebruiken’ . Ze trekt er een vies gezicht bij en kijkt me meewarig aan. Ik ben bij een ondernemersnetwerk en heb zojuist een vrouw van rond de 50 gevraagd met me mee te denken over een naam voor mijn nieuwe praktijk. Haar reactie is geen uitzondering.

Het fascineert me. Sinds ik me verdiep in het thema ‘derde levensfase’  heb ik regelmatig te maken met –in eerste instantie- afwijzende reacties van vrouwen van rond de vijftig als ik die term laat vallen. Of ze reageren wel enthousiast op het thema, denken dat ik daar iets heel relevants te pakken heb. Maar zeggen er dan onmiddellijk bij dat het niet op hen slaat, dat het voor henzelf geen issue is die derde levensfase.

Die reactie komt me vaag bekend voor. Waar heb ik dat eerder gehoord?  In de jaren 80 toen ik actief was in de vrouwenbeweging, kwam ik vaak vrouwen tegen die zeiden:’ ja ik vind het heel belangrijk dat vrouwen leren voor zichzelf op te komen en zich verder kunnen ontwikkelen. Maar ik ben niet feministisch hoor’.  Het beeld dat het woord feminisme opriep week kennelijk teveel af van het beeld dat zij van zichzelf hadden.

Waarschijnlijk is er ook zoiets aan de hand met de associaties bij ‘derde levensfase’. Die fase wordt geassocieerd met oud(er) worden en daar willen we onszelf niet graag mee vereenzelvigen. Aanvankelijk merkte ik ook bij mezelf diep van binnen die afwerende reactie. We associëren ouder worden kennelijk vaak in eerste instantie met iets negatiefs of problematisch: niet meer aantrekkelijk zijn, niet meer meetellen, niet meer gezien en gehoord worden, en met lichamelijke gebreken. Wie wil dat nu?

Verhaal
Reflecterend op de afwerende reacties  op de term ‘derde levensfase’  realiseer ik me hoe wij ons leven creëren via verhalen.  En ons persoonlijk verhaal wordt meestal beïnvloed door het grotere verhaal van de cultuur waarin wij leven. In West Europa is dat ‘grotere verhaal’ over oud worden nog overwegend negatief.

Naarmate wij meer levenservaring opdoen en naarmate we ons verder ontwikkelen verandert ons verhaal, over wie we zijn, maar ook over wie we zijn geweest. Omdat we vanuit een ander perspectief kijken naar ons eigen leven, inclusief ons verleden.
Onszelf een ander verhaal vertellen over ouder worden zal niet alleen ons verhaal veranderen, maar ook ons leven. Dit geldt op persoonlijk  niveau maar ook maatschappelijk. Anders denken over ons leven verandert  ons leven. Niet door dan passief onze tijd te gaan uit zitten, maar doordat een nieuwe manier van kijken nieuwe mogelijkheden opent, waardoor we in een nieuwe richting kunnen gaan bewegen.

Nieuwsgierig
Toen ik het feit dat ik ouder wordt bewuster ging accepteren en omarmen, ging ik tegelijkertijd bewust vraagtekens zetten bij allerlei aannames over fysieke en mentale (en ook sociaal-culturele) beperkingen. Ik werd nieuwsgierig naar wat er nou echt waar is en wat er mogelijk is voor mij en andere vrouwen (en mannen) in deze levensfase. Dat opent nieuwe deuren en geeft me veel energie om nieuwe dingen te onderzoeken en uit te proberen. Zonder dat ik hoef te voldoen aan een beeld waardoor ik krampachtig jong moet blijven, of, andersom, mezelf laat meesleuren in de andere richting met allerlei aannames over alles wat niet meer mogelijk is als je ouder wordt.

“Je hoeft niet jong te zijn om geweldig te zijn”  hoorde ik Marianne  Williamson zeggen in een interview.  Dat slaat de spijker op zijn kop. We moeten alleen opgeven te proberen geweldig te zijn op de manier waarop jonge mensen dat zijn. Alle seizoenen zijn prachtig en hebben hun eigen schoonheid. Als we zelf in contact komen met die schoonheid gaat alles weer stromen en vinden we ook creatieve manieren om om te gaan met de specifieke uitdagingen van het seizoen. Onze spirit wordt weer wakker- en die spirit wordt nooit ouder!

Ander verhaal
Een belangrijk keerpunt voor mij was het besef dat mijn leven een doorgaande reis is, waarbij ik voortdurend blijf leren en nieuwe landschappen verkennen -in een voortdurend veranderend en verouderend lichaam. In plaats van het idee van een eindbestemming, waar ik toch rond mijn zestigste/vijfenzestigste wel moest zijn aangekomen,  begon ik te ervaren dat de derde levensfase waarin ik mij bevind een rijke fase is van heel wording, integratie, en nieuwe bloei. Dat perspectief maakt het mogelijk om op een andere manier naar mijn leven en mijn levenservaring tot nu toe te kijken, dan ik 10 jaar geleden kon. Daarmee verandert mijn verhaal. En kan ik de lessen die ik geleerd heb tot nu toe eruit destilleren en inzetten voor andere vrouwen.

 ‘Weet je, de tijd tussen 50 en 75  jaar kan de mooiste periode van ons leven worden als we bewust even stil staan en ons bezinnen op hoe we die periode het liefst willen invullen. Waar we naar verlangen. Wat we nog graag in ons leven willen realiseren en wat we achter willen laten. We hebben inmiddels een boel levenservaring, successen geboekt, fouten gemaakt, teleurstellingen verwerkt. Met de nodige reflectie kunnen we die ervaring omzetten in wijsheid. En met een beetje geluk en inspanning kunnen we nog een paar decennia vitaal blijven. Dus als we willen kunnen we nog een mooie bijdrage leveren aan de wereld’. Haar gezicht klaart op ‘Ja dat is helemaal waar. Dat herken ik wel. Ik ben een paar jaar geleden voor mezelf begonnen met mijn eigen bedrijf en daar geef ik mijn kennis en ervaring door die ik in de jaren hiervoor in loondienst heb opgebouwd. Het is niet altijd makkelijk, het vraagt best veel van me, maar ik vind het geweldig en ik werk met veel plezier.’