Enkele weken geleden was Eberhard van der Laan, burgemeester van Amsterdam, te gast in het tv-programma Zomergasten. Die avond word ik geraakt. Niet zozeer door de programma-fragmenten die hij laat zien, als wel door zijn diepe menselijkheid en door de liefde voor zijn werk. Een politicus die zichzelf als mens laat zie. Een unicum in deze tijd. Eberhard van der Laan houdt van de mensen in zijn stad. En dat laat hij zien, ook in zijn rol als burgemeester. Uit de enorme Twitterstroom op die avond blijkt dat ik niet de enige ben die is geraakt. Een golf van sympathie en waardering spoelt door het land. Het inspireert me en doet me denken aan een andere ervaring van enkele maanden geleden. Ik neem je graag een stukje mee in deze overpeinzing die leidt tot de vraag: Wat wordt er mogelijk als wij ons laten leiden door liefde? Een belangrijke vraag in een tijd waarin angst en dreiging zo vaak het voortouw nemen.
Enkele maanden geleden overlijdt mijn moeder. Ondanks dat haar onverwachte dood voelt als een welkome verlossing –zij was in een gevorderd stadium van dementie- is dat een intens verdrietige gebeurtenis. Toch beleven wij als haar kinderen een heel bijzondere week in de voorbereiding en uitvoering van haar begrafenis. Dat opent op een frisse manier mijn ogen voor de onuitputtelijke kracht van de liefde.
Geraakt
Een eenvoudige, ongeletterde vrouw, die haar hele leven in hetzelfde dorpje woonde, brengt honderden mensen op de been, die allemaal afscheid van haar willen nemen. Hartverwarmend! Zij zijn door haar geraakt. Het is de liefde die mijn moeder belichaamde. Haar liefde die ons als kinderen enkele jaren daarvoor bij elkaar brengt in een overstijgend doel: haar en mijn vader –getroffen door een zware hersenbloeding- liefdevol begeleiden naar het einde. Voor hen zorgen zoals zij dat ooit voor ons hebben gedaan.
Haar liefde die het mogelijk maakt voor haar om te blijven vertrouwen tijdens het ontluisterende aftakelingsproces , waarbij ze langzaam maar zeker haar geheugen en haar organisatie- en oriëntatie vermogen verliest. Ze kan zich laten omringen met liefde, mede doordat zij zelf zoveel liefde belichaamt. Dat zorgt ervoor dat het –ondanks de soms zware belasting- óók een feest is om met haar te zijn. En we beleven samen vele kostbare momenten waarbij ze intens kan genieten van de schoonheid van de wolken, de bloemen en de bomen, van samen oude liedjes zingen. Ze heeft een rotsvast vertrouwen in haar Schepper. Zelfs nu haar overkomt waar ze haar hele leven het bangst voor was, blijft ze dankbaar voor alles wat ze ontvangt en dat laat ze weten ook. Ondanks haar aftakeling en haar toenemende desoriëntatie, heeft ze altijd voor iedereen een warm woord, een liefdevol gebaar.
Menselijkheid
De liefde van mijn moeder werkt door, ook na haar dood. Zij leeft in ons voort en helpt ons om het lange stervensproces van mijn vader te dragen en voor hem zo draaglijk mogelijk te maken. Hij is zó’n ander mens. Hij heeft nooit geleerd om zijn liefde echt te uiten en kan haar ook moeilijk ontvangen. Maar we hebben zijn gebruiksaanwijzing geleerd, mede dankzij de liefde van mijn moeder.
De reactie op mijn moeders dood en die op de uitzending met Van der Laan zijn sprekende voorbeelden van wat echte menselijkheid vermag. Menselijkheid en liefde (en de dood!) hebben alles met elkaar te maken. Eberhard van der Laan en mijn moeder weten/wisten de liefde te ontsteken met hun eigen liefde. Die vuurtjes verspreiden zich –soms razendsnel- en kunnen zomaar leiden tot een grote bosbrand…. In onze dagelijkse praktijk is daar soms wel een bewuste keuze voor nodig. Een keuze om het vuurtje van de liefde door te geven of aan te wakkeren en te zorgen dat het niet voortijdig dooft, door de stem van angst, cynisme of gemakzucht.
Kleine stapjes
Wij hebben de keuze om ons te laten raken door de liefde. Én we hebben de keuze om anderen te raken door ons te laten leiden door die liefde in ons werk en in al onze acties. Dat vraagt soms moed. Moed om authentiek te zijn, en kwetsbaar. En dat valt niet altijd mee in een wereld geregeerd door angst en dreiging. Maar stel je eens voor: wat wordt er mogelijk als steeds meer van ons zich laten leiden door liefde en dat vuurtje verspreiden? Er zijn immers maar twee fundamentele emoties: angst en liefde. En hoe moeilijk dat ook lijkt als de angst ons door de keel giert: we kunnen leren kiezen voor de liefde. Dat kan met hele kleine stapjes tegelijk, en we kunnen heel dichtbij beginnen. Een vriendelijk gebaar naar een dakloze, een glimlach naar een medereiziger.
Daarmee veranderen we echt onmiddellijk de wereld, van het ene op het andere moment. En misschien moet die keuze miljoenen keren worden herhaald om het momentum van angst en dreiging in de wereld om te klikken naar het momentum van liefde. Het leven en de dood van mijn moeder laten me zien dat elke stap, hoe klein ook, telt en wezenlijk effect heeft.
eerder gepubliceerd in Pioniersmagazine, september 2017